Początki
osadnictwa na terenie dzisiejszej gminy Kórnik sięgają
siedmiu mileniów wstecz. Nasi praprzodkowie osiedlali się na
półwyspach nad jeziorami – lokalizację taką warunkował
dostęp do wody pitnej i łatwość obrony przed ewentualnym
najazdem. Osadnictwo na masową skalę zaczęło się tu po raz
pierwszy rozwijać w XIII stuleciu p.n.e., a jakieś pięćset lat
później na długim i wąskim Półwyspie Szyja nad
Jeziorem Bnińskim powstało wielkie grodzisko pierścieniowe kultury
halsztackiej. W czasach Mieszka I w tym samym miejscu założono
nowoczesną jak na ówczesne czasy warownię z podgrodziem. W
XIII w. niedaleko stąd powstała niewielka osada (pierwsza wzmianka
w 1232 r.), która z biegiem czasu przekształciła się w
Bnin, a pod koniec XIV w. otrzymała prawa miejskie z rąk samego
Władysława Jagiełły.
Sąsiedni Kórnik założono
prawdopodobnie w XII w., choć po raz pierwszy wymieniany jest w
dokumentach dopiero w 1364 r. W 1. poł. XV w., z inicjatywy
właścicieli miasteczka, rodu Górków, powstał
tutejszy zamek i kościół parafialny – ten pierwszy
początkowo był drewnianą konstrukcją na kamiennej podmurówce,
ulokowaną na otoczonej bagnami wyspie. Prawa miejskie Kórnik
otrzymał w połowie stulecia. Kolejny okres pomyślności miasta
przypadł na XVII–XIX w., kiedy stanowiło własność rodziny
Działyńskich. Przebudowali oni m.in. zamek na dzisiejszą
romantyczną rezydencję i zmodernizowali miasto, sprowadzając
kupców i rzemieślników oraz inwestując w
infrastrukturę.
Po
II rozbiorze Polski (1793) region, wraz z całą Wielkopolską,
wcielony został do Prus, w granicach których pozostawał do
1919 r. (z przerwą na lata 1807–1815, kiedy Wielkopolskę włączono
do Księstwa Warszawskiego). Właścicielem Kórnika był
wówczas Tytus Działyński, który gromadził pamiątki
związane z polskością tych ziem (za działalność patriotyczną
na pewien czas skonfiskowano mu cały majątek). Dały one początek
istniejącej do dziś ekspozycji muzealnej, a książki i rękopisy
stały się zaczątkiem Biblioteki Kórnickiej, która
założona została w 1828 r. Działyński oraz jego syn Jan
przyczynili się też do powstania słynnego kórnickiego
arboretum na miejscu XVI-wiecznego ogrodu włoskiego. Obaj byli
zapalonymi dendrologami i sprowadzili tu liczne gatunki drzew,
głównie ze strefy umiarkowanej półkuli północnej.
Po
Działyńskich dobra kórnickie przejął Władysław Zamoyski,
który powiększył kolekcję poloników w zamku i
rozbudował arboretum, a przed śmiercią przekazał cały swój
majątek narodowi polskiemu, fundując tzw. Zakłady Kórnickie,
w skład których weszła biblioteka, muzeum i arboretum.
Po
odzyskaniu niepodległości gminę zamieszkiwała ludność polska, z
mniejszościami żydowską i niemiecką. II wojna światowa to okres
represji ze strony okupantów. Podczas wyzwolenia miasto nie
zostało zniszczone, dzięki czemu jego zabytki przetrwały do dziś.
W 1961 r. Bnin, który jeszcze przed wojną utracił prawa
miejskie, został wcielony do Kórnika.